สรุปเรื่องการขยายพันธุ์พืช วิชา การงานอาชีพ ชั้น ม.3
ความหมายของการปักชำ
การปักชำ คือ วิธีการขยายพันธุ์พืชโดยนำส่วนต่างๆ ของพืช เช่น กิ่ง ใบ หรือราก มาปลูกในวัสดุเพาะชำ เพื่อให้เกิดรากและยอดใหม่ ทำให้ได้ต้นพืชต้นใหม่ที่มีลักษณะทางพันธุกรรมเหมือนกับต้นเดิมทุกประการ เป็นวิธีที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลายเพราะทำได้ง่ายและประหยัด
ประเภทของการปักชำ
- การปักชำกิ่ง: เป็นการนำกิ่งของพืชมาปักชำ แบ่งออกได้เป็นหลายประเภทตามลักษณะของกิ่ง เช่น กิ่งอ่อน กิ่งกึ่งแก่กึ่งอ่อน และกิ่งแก่
- การปักชำใบ: นำใบของพืชมาปักชำ โดยอาจปักชำทั้งใบ หรือตัดใบเป็นส่วนๆ แล้วนำไปปักชำ
- การปักชำราก: นำรากของพืชมาปักชำ
วัสดุและอุปกรณ์ที่ใช้ในการปักชำ
- วัสดุเพาะชำ: เช่น ทราย ขุยมะพร้าว ดินผสม หรือกาบมะพร้าวสับ
- ภาชนะ: เช่น ถุงพลาสติก กระถาง หรือกล่องพลาสติก
- มีดคม: ใช้สำหรับตัดกิ่ง ใบ หรือราก
- ฮอร์โมนเร่งราก: ช่วยให้รากงอกเร็วขึ้น (ไม่จำเป็นเสมอไป)
- สารป้องกันเชื้อรา: ป้องกันการเน่าเสียของกิ่งที่ปักชำ
วิธีการปักชำ (โดยทั่วไป)
- เตรียมกิ่ง: ตัดกิ่งที่แข็งแรงและไม่มีโรคแมลง ความยาวประมาณ 15-20 เซนติเมตร ตัดใบออกบ้างเพื่อลดการคายน้ำ
- เตรียมวัสดุเพาะชำ: นำวัสดุเพาะชำใส่ภาชนะ รดน้ำให้ชุ่ม
- ชุบฮอร์โมนเร่งราก: จุ่มส่วนโคนของกิ่งลงในฮอร์โมนเร่งราก (ถ้าใช้)
- ปักชำ: ปักกิ่งลงในวัสดุเพาะชำให้แน่น
- ดูแลรักษา: วางภาชนะไว้ในที่ร่ม รดน้ำให้ชุ่มสม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงแสงแดดจัด
- ย้ายปลูก: เมื่อกิ่งปักชำออกรากและยอดใหม่แข็งแรงแล้ว จึงย้ายปลูกลงกระถางหรือแปลงปลูก
ข้อควรระวัง: พืชแต่ละชนิดมีวิธีการปักชำที่แตกต่างกัน ควรศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับพืชชนิดที่ต้องการขยายพันธุ์
เคล็ดลับเพิ่มเติม:
- เลือกช่วงเวลาที่เหมาะสม: ปักชำในช่วงฤดูฝนหรือช่วงเช้า-เย็น จะช่วยให้กิ่งปักชำมีอัตราการรอดสูง
- เลือกวัสดุเพาะชำที่เหมาะสม: วัสดุเพาะชำควรระบายน้ำได้ดี และมีความชื้นพอสมควร
- หมั่นสังเกต: สังเกตอาการของกิ่งปักชำ หากมีใบเหลืองหรือร่วงแสดงว่าอาจมีปัญหา ควรปรับปรุงวิธีการดูแล
ความหมายของการตอนกิ่ง
การตอนกิ่ง คือ การกระตุ้นให้กิ่งพืชเกิดรากขณะที่ยังติดอยู่กับต้นแม่ โดยการควั่นและหุ้มส่วนที่ควั่นด้วยวัสดุชื้น เมื่อกิ่งออกรากดีแล้วจึงตัดออกไปปลูกเป็นต้นใหม่
วัสดุและอุปกรณ์ที่ใช้ในการตอนกิ่ง
- มีดคม: ใช้สำหรับควั่นเปลือกกิ่ง
- ตุ้มตอน: วัสดุที่ใช้หุ้มบริเวณที่ควั่น เช่น ขุยมะพร้าว ดินผสม หรือสแฟกนัมมอส
- ถุงพลาสติก: ห่อหุ้มตุ้มตอนเพื่อรักษาความชื้น
- เชือก: ใช้มัดถุงพลาสติกให้แน่น
- มีดตัดกิ่ง: ใช้ตัดกิ่งตอนออกจากต้นแม่
- ฮอร์โมนเร่งราก: (ไม่จำเป็นเสมอไป) ช่วยกระตุ้นการเกิดรากได้เร็วขึ้น
วิธีการตอนกิ่ง (ทั่วไป)
- เลือกกิ่ง: เลือกกิ่งที่สมบูรณ์ แข็งแรง ไม่มีโรคแมลง
- ควั่นกิ่ง: ใช้มีดคมควั่นวงกลมรอบกิ่งให้ถึงเนื้อไม้ แล้วขูดเอาเยื่อเจริญออก
- หุ้มตุ้มตอน: หุ้มบริเวณที่ควั่นด้วยตุ้มตอนที่เตรียมไว้
- ห่อด้วยถุงพลาสติก: ห่อด้วยถุงพลาสติกแล้วมัดให้แน่น
- รอจนออกราก: รอประมาณ 2-4 สัปดาห์ หรือจนกว่ารากจะงอกออกมา
- ตัดกิ่งตอน: ตัดกิ่งตอนออกจากต้นแม่ พร้อมทั้งรากที่งอกออกมา
- ปลูก: นำกิ่งตอนไปปลูกในกระถางหรือแปลงปลูก
วิธีการตอนกิ่งมะนาว
การตอนกิ่งมะนาวเป็นที่นิยมทำกันมาก เพราะเป็นวิธีที่ได้ต้นมะนาวที่เหมือนต้นแม่ทุกประการ ขั้นตอนการตอนกิ่งมะนาวก็คล้ายกับพืชชนิดอื่นๆ เพียงแต่มีรายละเอียดบางประเด็นที่แตกต่างออกไปเล็กน้อย
- ช่วงเวลาที่เหมาะสม: ควรตอนกิ่งมะนาวในช่วงฤดูฝน เพราะมีความชื้นสูง
- เลือกกิ่ง: เลือกกิ่งที่สมบูรณ์ อายุประมาณ 1 ปี
- วัสดุตุ้มตอน: นิยมใช้ขุยมะพร้าวผสมกับปุ๋ยหมัก
- การดูแล: หลังจากตอนกิ่งแล้ว ควรหมั่นตรวจสอบความชื้นของตุ้มตอน หากแห้งควรเติมน้ำให้
ข้อควรระวัง:
- ความสะอาด: ควรใช้มีดที่สะอาดและฆ่าเชื้อเพื่อป้องกันการติดเชื้อ
- ความชื้น: รักษาความชื้นของตุ้มตอนให้สม่ำเสมอ
- แสงแดด: ไม่ควรให้แสงแดดส่องโดนตุ้มตอนโดยตรง
เคล็ดลับเพิ่มเติม:
- การใช้ฮอร์โมนเร่งราก: สามารถใช้ฮอร์โมนเร่งรากทาบริเวณที่ควั่นเพื่อกระตุ้นการเกิดรากได้เร็วขึ้น
- การเลือกวัสดุเพาะชำ: หลังจากตัดกิ่งตอนแล้ว ควรนำไปชำในวัสดุเพาะชำที่ระบายน้ำได้ดี เช่น ทรายหรือขุยมะพร้าว
