อัตราการเกิดปฏิกิริยาเคมี คือ ความเร็วในการเกิดปฏิกิริยาของสารเคมีในช่วงเวลาหนึ่ง ๆ สามารถแสดงได้ในรูปของการลดลงของความเข้มข้นของสารตั้งต้น หรือการเพิ่มขึ้นของความเข้มข้นของผลิตภัณฑ์ในหน่วยเวลาที่กำหนด ซึ่งปัจจัยที่มีผลต่ออัตราการเกิดปฏิกิริยาเคมีมีดังนี้:
- ความเข้มข้นของสารตั้งต้น: การเพิ่มความเข้มข้นของสารตั้งต้นจะเพิ่มความน่าจะเป็นในการชนกันของโมเลกุล จึงทำให้อัตราการเกิดปฏิกิริยาเพิ่มขึ้น
- อุณหภูมิ: อุณหภูมิที่สูงขึ้นทำให้โมเลกุลมีพลังงานมากขึ้นและเคลื่อนที่เร็วขึ้น เพิ่มความถี่และพลังของการชนกัน ทำให้อัตราการเกิดปฏิกิริยาเพิ่มขึ้น
- พื้นที่ผิวสัมผัส: ในปฏิกิริยาที่เกี่ยวข้องกับสารในสถานะของแข็ง การเพิ่มพื้นที่ผิวสัมผัส เช่น บดให้ละเอียด จะช่วยเพิ่มอัตราการเกิดปฏิกิริยา
- ตัวเร่งปฏิกิริยา: ตัวเร่งปฏิกิริยา (Catalyst) เป็นสารที่ช่วยเร่งการเกิดปฏิกิริยาโดยไม่ถูกใช้หมดไปในปฏิกิริยา
- ธรรมชาติของสารตั้งต้น: สารบางชนิดมีแนวโน้มที่จะเกิดปฏิกิริยาได้เร็วกว่าเนื่องจากโครงสร้างทางเคมีที่ง่ายต่อการแตกตัวหรือเข้าปฏิกิริยา
- ความดัน (ในปฏิกิริยาก๊าซ): สำหรับปฏิกิริยาที่เกี่ยวข้องกับก๊าซ การเพิ่มความดันจะทำให้โมเลกุลของก๊าซมีความหนาแน่นขึ้น เพิ่มโอกาสในการชนกัน และทำให้อัตราการเกิดปฏิกิริยาเพิ่มขึ้น