ระบบนิเวศ คือระบบที่มีการทำงานร่วมกันระหว่างสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตในสภาพแวดล้อมหนึ่งๆ ซึ่งองค์ประกอบของระบบนิเวศแบ่งออกได้เป็นสองส่วนหลัก ได้แก่ องค์ประกอบทางชีวภาพและองค์ประกอบทางกายภาพ
1. องค์ประกอบของระบบนิเวศ
- องค์ประกอบทางชีวภาพ (Biotic Components) คือ สิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ในระบบนิเวศ แบ่งเป็น
- ผู้ผลิต (Producers) คือสิ่งมีชีวิตที่สามารถผลิตอาหารได้เอง เช่น พืชและสาหร่ายที่ใช้กระบวนการสังเคราะห์แสง
- ผู้บริโภค (Consumers) คือสิ่งมีชีวิตที่ไม่สามารถผลิตอาหารเองได้ จำเป็นต้องกินสิ่งมีชีวิตอื่นๆ แบ่งเป็นผู้บริโภคลำดับแรก (กินพืช) ผู้บริโภคลำดับสอง (กินสัตว์) เป็นต้น
- ผู้ย่อยสลาย (Decomposers) เป็นกลุ่มที่ย่อยสลายอินทรีย์สาร เช่น แบคทีเรียและเชื้อรา เพื่อปล่อยสารอาหารกลับคืนสู่สิ่งแวดล้อม
- องค์ประกอบทางกายภาพ (Abiotic Components) คือ สิ่งไม่มีชีวิตที่อยู่รอบๆ เช่น แสงแดด อุณหภูมิ น้ำ อากาศ ดิน และแร่ธาตุ ซึ่งมีผลต่อการดำรงชีวิตและการเจริญเติบโตของสิ่งมีชีวิต
2. หน้าที่ของระบบนิเวศ
- การหมุนเวียนสารอาหาร (Nutrient Cycling) คือการหมุนเวียนของสารอาหารในธรรมชาติ โดยผ่านกระบวนการผลิต การบริโภค และการย่อยสลาย ทำให้เกิดการใช้ทรัพยากรซ้ำอย่างต่อเนื่อง
- การถ่ายทอดพลังงาน (Energy Flow) พลังงานเข้าสู่ระบบนิเวศผ่านผู้ผลิต และส่งต่อไปยังผู้บริโภคแต่ละลำดับ และสิ้นสุดที่ผู้ย่อยสลาย โดยในแต่ละลำดับจะมีการสูญเสียพลังงานในรูปของความร้อนออกสู่สิ่งแวดล้อม
- การรักษาสมดุล (Equilibrium Maintenance) ระบบนิเวศจะปรับสมดุลให้สิ่งมีชีวิตสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างพอดี เพื่อให้เกิดความสมดุลระหว่างการเพิ่มและลดของประชากร
