สรุปเรื่อง ระบบประสาท (Nervous System) วิชาชีววิทยา ชั้น ม.6

1. บทบาทและหน้าที่ของระบบประสาท

• ระบบประสาททำหน้าที่ควบคุมและประสานการทำงานของร่างกาย รวมถึงการรับรู้และการตอบสนองต่อสิ่งแวดล้อม
• แบ่งออกเป็นสองส่วนหลัก คือ ระบบประสาทกลาง (Central Nervous System, CNS) และระบบประสาทรอบนอก (Peripheral Nervous System, PNS)

2. ระบบประสาทกลาง (CNS)

• สมอง (Brain): ควบคุมการทำงานของร่างกายและเป็นศูนย์กลางของความคิด อารมณ์ และการเรียนรู้
• ไขสันหลัง (Spinal Cord): ทำหน้าที่เป็นเส้นทางการส่งสัญญาณประสาทระหว่างสมองและร่างกาย และเป็นศูนย์กลางของการตอบสนองแบบรีเฟลกซ์

3. ระบบประสาทรอบนอก (PNS)

• ประกอบด้วยเส้นประสาทที่เชื่อมต่อ CNS กับส่วนต่างๆ ของร่างกาย
• แบ่งออกเป็นสองประเภท คือ
  • ระบบประสาทโซมาติก (Somatic Nervous System): ควบคุมการเคลื่อนไหวที่เกิดขึ้นโดยตั้งใจ เช่น การเดิน การหยิบของ
  • ระบบประสาทอัตโนมัติ (Autonomic Nervous System): ควบคุมการทำงานของอวัยวะภายในโดยอัตโนมัติ แบ่งเป็นระบบประสาทซิมพาเทติก (Sympathetic) และพาราซิมพาเทติก (Parasympathetic)

4. โครงสร้างของเซลล์ประสาท (Neuron)

• เซลล์ประสาท (Neuron): เป็นหน่วยพื้นฐานของระบบประสาท ทำหน้าที่ส่งสัญญาณประสาท
  • ตัวเซลล์ (Cell Body): ส่วนที่มีนิวเคลียสและไซโทพลาสซึม
  • เดนไดรต์ (Dendrite): ส่วนที่รับสัญญาณประสาทจากเซลล์อื่น
  • แอกซอน (Axon): ส่วนที่ส่งสัญญาณประสาทออกจากเซลล์
  • ปลายแอกซอน (Axon Terminal): ปลายของแอกซอนที่มีสารสื่อประสาท (Neurotransmitters) เพื่อส่งสัญญาณไปยังเซลล์ถัดไป

5. การส่งสัญญาณประสาท

• การส่งสัญญาณประสาทในเซลล์ประสาทเกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงของศักย์ไฟฟ้าผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ โดยอาศัยไอออน Na+ และ K+
• สัญญาณประสาทที่ส่งผ่านแอกซอนเป็นไฟฟ้า และเมื่อถึงปลายแอกซอนจะถูกแปลงเป็นสารเคมีเพื่อส่งต่อสัญญาณไปยังเซลล์ถัดไป

6. รีเฟลกซ์ (Reflex)

• การตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นอย่างรวดเร็วโดยไม่ต้องผ่านการพิจารณาจากสมอง
• เป็นกลไกที่ช่วยป้องกันอันตราย เช่น การกระตุกมือออกจากของร้อน

7. โรคและความผิดปกติที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาท

• อัลไซเมอร์ (Alzheimer’s Disease): เกิดจากความเสื่อมของเซลล์ประสาทในสมอง ทำให้ความจำและความสามารถในการคิดลดลง
• พาร์คินสัน (Parkinson’s Disease): เกิดจากการสูญเสียเซลล์ที่ผลิตโดพามีน ทำให้เกิดการสั่นและการเคลื่อนไหวที่ช้าลง
• เส้นประสาทถูกกดทับ (Nerve Compression): เกิดจากการกดทับของเส้นประสาท ทำให้เกิดอาการปวด ชา หรืออ่อนแรง